Η χρήση της Θεραπευτικής ιππασίας στην αποκατάσταση ενηλίκων στο  Malmö

μετάφραση κειμένου της Christina Ingvarsson, (Φυσιοθεραπεύτριας με ειδίκευση στην αποκατάσταση ενηλίκων από το Malmö Tel. +46 40 – 683 07 40) που βρήκαμε στην σελίδα   http://www.ors.se/handikapp/ridterapi.htm
“Ο Ιπποκράτης ήταν από τους πρώτους που πρότειναν την ιππασία ως εργαλείο προαγωγή της υγείας και ως τεχνική ενδυνάμωσης. Στη Γερμανία, στην Αγγλία και το Ισραήλ υπάρχει εδώ και χρόνια μεγάλη παράδοση της ιππασίας ως μια θεραπευτική πρακτική. Στη Σουηδία η Θ.Ι. ήταν για καιρό συνδεδεμένη με θεραπευτικές πρακτικές που απευθύνονται βασικά στα παιδιά, αλλά ήδη μετά την επιδημία Πολυομυελίτιδας στη δεκαετία του ’50 άρχισε η Θεραπευτική ιππασία να απευθύνεται και σε ενήλικες.
Το 1993 δημιουργήσαμε την IRT, (Intresseföreningen för Ridterapi, Ένωση ενδιαφερομένων για την Θεραπευτική Ιππασία) η οποία σήμερα έχει 150 μέλη, κυρίως φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτές όπως επίσης και γιατρούς, ειδικούς παιδαγωγούς, ψυχολόγους, νοσοκόμες, κτλ Η πλειοψηφεία των μελών μας δουλεύει με παιδιά.
Εδώ και πολλά χρόνια στο Malmö προσφέρεται η δυνατότητα Θεραπευτικής Ιππασίας ΚΑΙ για ενήλικες με αναπηρία. Το 1994, η δραστηριότητα μας πήρε πιο θεραπευτική κατεύθυνση και άρχισε να γίνεται γνωστή με το όνομα ridterapi (θεραπευτική ιππασία).Ο όρος είναι κατά κάποιο τρόπο μεταφράσιμος ως φυσιοθεραπεία με χρήση αλόγου. Από το 1994 η δραστηριότητα του συλλόγου αυξάνει συνεχώς. Το 1997, η υπογράφουσα ξεκίνησε ένα πρόγραμμα μαζί με ένα συνάδελφο στο οποίο δόθηκε μεγάλη δημοσιότητα (Πρόγραμμα Θεραπευτικής Ιππασίας: η ιππασία ως φυσιοθεραπευτική πρακτική για άτομα με επίκτητες εγκεφαλικές βλάβες, Μάης-Ιούνης 1997), όπου αντικαταστήσαμε τη συνηθισμένη  φυσιοθεραπεία με Θεραπευτική Ιππασία για 5 ασθενείς. Τα αποτελέσματα που μπορέσαμε να δείξουμε ότι πέτυχε η  θεραπευτική. ιππασία σε αυτά τα άτομα μετά από τρεις μήνες εντατικής προσπάθειας, εξέπληξαν πάρα πολλούς. Δεν ήταν μόνο η φυσική δυνατότητες που βελτιώθηκαν αλλά επίσης και οι γνωστικές και οι ψυχοκοινωνικές δυνατότητες και -ίσως το καλύτερο από όλα- είχαν διάρκεια για αρκετό χρόνο μετά. Αυτό το πρόγραμμα διήρκεσε λίγο ακόμη με θεραπευτικό χαρακτήρα στην αποκατάσταση ενηλίκων στο Malmö.
ΣΗΜΕΡΑ η αποκατάσταση ενηλίκων περιλαμβάνει σχεδόν 3 ολόκληρες μέρες την εβδομάδα. Στη διάρκεια αυτών των ημερών προσφέρονται 30 συνεδρίες Θεραπευτικής ιππασίας μοιρασμένες σε 23 ιππείς. Για ορισμένα από αυτά τα άτομα προσφέρεται θεραπεία 2 φορές την εβδομάδα. Υπάρχει ζήτηση για περισσότερες ώρες αλλά μέχρι στιγμής υπάρχει stop λόγω έλλειψης μέσων , πχ  κατάλληλα άλογα, ώρες οδηγών, η διαθέσιμου χώρου. Η δραστηριότητα σήμερα είναι μοιρασμένη σε δυο ιππικούς ομίλους, στην “Ιππική κοινότητα  του Örestad” (Örestads Ryttaresällskap) και στον “Ιππικό όμιλο του Malmö” (Malmö Ridklubb)

ΟΙ ΠΕΛΑΤΕΣ ΜΑΣ:
Το πελατολόγιο της Αποκατάστασης Ενηλίκων περιλαμβάνει άτομα με εκ γενετής ή επίκτητες αναπηρίες που έχουν επιφέρει ολικές ή μερικές δυσκολίες στην καθημερινή τους ζωή. Η αναπηρία των ατόμων αυτών είναι συχνά τύπου CP με μέτριες έως μεγάλες κινητικές αναπηρίες, άτομα με αυτισμό ή με σύνδρομο αυτιστικού φάσματος, σύνδρομο Down με διάφορες επιπρόσθετες αναπηρίες όπως και διάφορα άλλα συμπτώματα νοητικής καθυστέρησης που συνοδεύονται από επιπλέον αναπηρίες.
Από το τέλος της δεκαετίας του ’80 συμπεριλαμβάνονται στα προγράμματα αποκατάστασης και οι ενήλικες με επίκτητες εγκεφαλικές βλάβες. Αυτή η “ομάδα” ανθρώπων, είχε βιώσει μια συνηθισμένη ζωή έως ότου χτυπήθηκε από μια αρρώστια ή ένα ατύχημα το οποίο προκάλεσε βλάβες στο μυαλό τους και την νοητική τους δυνατότητα -σε μεγάλο βαθμό.
Είναι σημαντικό αν θυμόμαστε ότι για να δεχθεί κάποιος τις ενέργειες μας -των φυσιοθεραπευτών δηλαδή- απαιτείται να έχει διαγνωσμένη δυσλειτουργία σε μεγάλο βαθμό.  Ουσιαστικά εργαζόμαστε με τους ανθρώπους που έχουν τις σοβαρότερες αναπηρίες/βλάβες.
Φαίνεται λοιπόν ως παράδοξο ότι ακριβώς σε αυτούς τους ανθρώπους ερχόμαστε και προσφέρουμε Θεραπευτική Ιππασία. Όμως όπως δείξαμε στο project μας ακριβώς αυτοί οι άνθρωποι φαίνεται να είναι περισσότερο κινητοποιημένοι στη Θ.Ι. από ότι για τις άλλες Φυσιοθεραπευτικές μεθόδους.

ΟΡΟΛΟΓΙΑ
Ο όρος Θεραπευτική Ιππασία ονοματοδοτεί ένα  σύνολο δραστηριοτήτων που υπάρχει στη Σουηδία σήμερα. Άλλο όροι που θα ακούστε είναι ιπποθεραπεία (hippoterapi), ιππική φυσιοθεραπεία (ridsjukgymnastik) κτλ. Για μας η Θεραπευτική ιππασία είναι μια φυσιοθεραπευτική μέθοδος όπου ο άνθρωπος, με το άλογο ως “βοηθητικό μέσο” προσπαθεί να σταματήσει, να διορθώσει ή να αποκαταστήσει τη μείωση των βασικών του λειτουργιών, να διατηρήσει τις υπάρχουσες λειτουργίες του όπως επίσης και να αυξήσει την ποιότητα ζωής του.

ΓΙΑΤΙ ΔΟΥΛΕΥΟΥΜΕ ΜΕ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΙΠΠΑΣΙΑ
Η Θεραπευτική Ιππασία είναι μια ευχάριστη δραστηριότητα που συμπεριλαμβάνει τόσο το κορμί όσο και την ψυχή!  Με το να επικεντρωθούμε ειδικά στην εξάσκηση κερδίσουμε σημαντικά αποτελέσματα δια της “παθητικής” -ισορροπία -και συντονισμός εξάσκησης. Το άλογο βοηθάει με το να διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για την εξάσκηση, με άλλα λόγια την αναγκαία εγρήγορση μαζί με διασκέδαση.

Το ότι η δραστηριότητα αυτή είναι ευχάριστη βοηθάει στο να πραγματοποιηθεί με καλύτερους  όρους η εκμάθηση. Οι δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από στοιχεία αναψυχής αυξάνουν την ετοιμότητα για άσκηση, το οποίο από μόνο του αυξάνει τις πιθανότητες η άσκηση να παραμείνει στη μνήμη.  Στη διάρκεια των ασκήσεων χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα οι μηχανικές και οι συναισθηματικές λειτουργίες έχοντας μια ολιστική γνωστική ωφέλιμη λειτουργία προς όφελος της θεραπευτικής μας αγωγής

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΙΑΠΙΣΤΩΝΟΥΜΕ;
Καλύτερη ισσοροπία * διέγερση της μοτορικής * διέγερση των μυών * καλύτερη ρυθμική * καλυτέρευση της αναπνοής * καλυτέρευση της φυσικής κατάστασης * Καλύτερος συντονισμός * καλύτερη αντίληψη του κορμιού μας * ερεθισμός των αισθήσεων * Βελτίωση των γνωστικών μας ικανοτήτων * καλύτερη εγρήγορση/επαγρύπνηση * διέγερση της ικανότητας επικοινωνίας  * Καλυτέρευση των ψυχοκοινωνικών λειτουργιών.

ΠΩΣ ΠΡΟΧΩΡΑΜΕ;
Το σημαντικότερο είναι να γνωρίζουμε τον /την ασθενή μας αρκετά καλά και κυρίως τους εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας του /της.
Ο ωφελούμενος θα πρέπει να αισθάνεται ασφαλής με τον φυσιοθεραπευτή του.
Οι συγγενείς/βοηθοί θα πρέπει να έρθουν επίσκεψη μαζί μας στο στάβλο ή στο στίβο πριν από την έναρξη των ασκήσεων για να δουν πως αντιδράει οι ασθενής  στο περιβάλλον και στο άλογο.
Κάνουμε ένα Status (κατάσταση πραγματικής εικόνας) , κυρίως αναφορικά με τις λειτουργίες που θέλουμε να εκγυμνάσουμε με την Θεραπευτική Ιππασία.
Να ορίσουμε τους στόχους μας
Η θεραπευτική ιππασία θα είναι η μόνη αγωγή ή θα λειτουργεί συμπληρωματικά με άλλη θεραπεία; Πόσες φορές;
Iπληροφόρηση στα συγγενικά πρόσωπα/κηδεμόνες
Μετά το τέλος της θεραπευτικής αγωγής αξιολόγησε – Status, video, συνέντευξη.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΕΙΣ
Αντενδείξεις: Σκωλίσωη Οστεοπώρωση Mb Down cervical instabilitet – lux.risk Αιμοφυλία τεχνητά μέλη (γοφοί) Μη-ελεγχόμενη  EP Αλλεργική Αιμοφυλία
* Συνοδός: άφοβος/η με  με τα άλογα και με εμπειρία δυνατός/ή και ήρεμος/η να τον γνωρίζει καλά ο πελάτης μας
* Ιππική σχολή: Πληροφόρηση για τον ασθενή/ομάδα ασθενών όπως και τι θέλουμε από τη δραστηριότητα που θα αναπτύξουμε. Τι είδους ανάγκες βοήθειας έχουμε ως φυσιοθεραπευτές από τον ιππικό όμιλο. Τι περιμένουμε από αυτούς; I
* Ένδυση: Καθόλου σκληρά υλικά στο μέσα μέρος των παντελονιών. Μαλακά ρούχα. Όχι πλισέ ρούχα ή ρούχα που κάνουν θόρυβο στις κινήσεις. Απαγορεύονται οι κορσέδες!!
* Ηρεμία και ησυχία: Καθόλου στρες. Ξεκίνα με το να χαιρετίσεις το άλογο – ξεκάθαρη εκκίνηση. Τελείωσε με μηλαράκι – “δώσε πίσω κάτι” μη με έχεις δεδομένο!!!
* Κρύο / ζέστη: Μην ιππεύεις όταν έχει πολύ κρύο έξω: Εάν ο ασθενής αρχίζει να κρυώνει πέφτει σημαντικά μετά την εξάσκηση.  Μην ιππεύεις με μεγάλη ηλιοφάνεια με ασθενή ο οποίος δεν ελέγχει την θερμοκρασία του – μπορεί να υπερθερμαθεί.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ:
Αποφάσισε το ποιος κάνει τι. Δουλεύουν 2 αλλά οδηγεί ο ένας. Σε περίπτωση κινδύνου – ποιος κατεβάζει τον αναβάτη;
* Μη χρησιμοποιείς σπιρούνια. * Μη δένεις τον αναβάτη με οποιοδήποτε τρόπο πάνω στο άλογο. * Ηρεμία στο ανέβασμα στη σέλα – στη διάρκεια της άσκησης –στο ξεπέζεμα. Το άλογο να είναι ακίνητο * Βοηθητικά μέσα – υποχρεωτικά κράνος. * να μην έχεις κασκόλ ή σάλι  – κίνδυνος πνιγμού. * Να μην μασάς τσίχλα ή έχεις προστατευτικό μασελάκι στο στόμα. * ασφάλεια * κινητό * γνώση!!

ΤΟ ΑΛΟΓΟ:
Μέγεθος – όχι πολύ ψηλό, περ. 155-160 κάπου στο ύψος του ανθρώπου.
Βηματισμός – να ταιριάζει με τα “πιθανά” βηματικά μοτίβα του ιππέα. Να έχει άνετο ρυθμό και τέμπο
Ιδιοσυγκρασία: ήρεμο, υπάκουο, να ανέχεται ”περίεργο” φορτίο όπως και διάφορους ήχους.
Φορτίο: υπολόγισε ένα 10% του βάρους του αναβάτη εάν αυτός/αυτή δεν “κρατιέται από μόνο/η του/της”

ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΜΕΣΑ
Δουλεύουμε με βάση την αρχή – όσο λιγότερα τόσο το καλύτερο. Παρ’ όλα αυτά έχουμε στη διάθεσή μας μια σειρά εργαλεία για να υποστηρίξουμε ή να βοηθήσουμε τους αναβάτες, πχ ειδικά χαλινάρια, ειδικά βάρη για να βελτιώνουμε το ζύγισμα της ισσοροπίας, προβιές για να μειώνουμε τους κινδύνους πίεσης, σανίδες για να ωθούμε τη λεκάνη εμπρός, κτλ Από τον ιππικό όμιλο αυτό που χρειαζόμαστε είναι βασικά ράμπες και γερανούς. Ένας γερανός δίνει τεράστια βοήθεια στη δουλειά μας μιας και πολλοί από τους αναβάτες μας δεν είναι σε θέση να ανέβουν ή να κατέβουν όπως και ότι πολλές φορές είναι αρκετά βαρείς, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις ενηλίκων. Ένας γερανός αποτελεί επίσης ένα συντελεστή ασφάλειας, μιας και το ανέβασμα -κατέβασμα από το άλογο μπορεί έτσι να γίνει σημαντικά πιο γρήγορα.

Ο Δήμος του Katrineholm (Σουηδία) έχει δημιουργήσει και στηρίζει ένα κέντρο Θεραπευτικής ιππασίας. Φυσιοθεραπευτές, Ιπποθεραπευτές και προσωπικό από το σύστημα υγείας με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα άλογα ασχολούνται εκεί και υποστηρίζουν το κέντρο (23-2-2005, Σουηδική Ραδιοφωνία)

Πάνω από 400 Ιππικοί όμιλοι σε όλη τη χώρα προσφέρουν Θεραπευτική ιππασία μέσω 1.000 περίπου θεραπευτών. Σ’ αυτό συμβάλλει και το ότι η ιππασία γενικά είναι το Νο 1 άθλημα μεταξύ των αναπήρων της χώρας

Hästar som redskap i medicinsk behandling

 (τα άλογα ως εργαλείο στην ιατρική),

Γλώσσα: Σουηδική,

Συγγραφείς: Siv Flygare; Helena Forsberg; [2005],

Περίληψη: Ο σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να περιγράψει το πως χρησιμοποιούν οι θεραπευτές τα άλογα ως εργαλείο στην Θεραπευτική Ιππασία, την Ιπποθεραπεία και στην Ιππασία για ΑμεΑ αλλά και πως συνδέονται αυτές οι έννοιες μεταξύ τους. Θέλαμε επίσης να γνωρίσουμε πόσο καλή μπορεί  να είναι μια τέτοια θεραπεία. Πραγματοποιήθηκε μια μελέτη βασιζόμενη σε συνεντεύξεις με 4 θεραπευτές στη Σουηδία που χρησιμοποιούν την Θ.Ι . στις μεθόδους τους. Οι έννοιες Ιπποθεραπεία και Θ.Ι είναι δύσκολο να διαχωριστούν και τα όριά τους συχνά κυμαινόμενα. Και τα 2 είναι μορφές θεραπευτικής αγωγής όπου χρησιμοποιείται το άλογο ως βασικό μέσο για να επιτύχουμε το στόχο μας. Στην θεραπευτική ιππασία, η θεραπευτική αγωγή βρίσκεται ακριβώς στην πράξη της ιππασίας ενώ η Ιπποθεραπεία είναι μια ευρύτερη έννοια όπου το άλογο χρησιμοποιείται για παράδειγμα σαν ένα κινούμενο βοηθητικό εργαλείο για ασκήσεις χαλάρωσης. Η ιππασία για ΑμεΑ αντίθετα αποτελεί μια μορφή ελεύθερης ιππασίας για άτομα με κινητικές δυσκολίες